Aandacht voor drinkwater

Water speelt een belangrijke rol bij de stofwisseling. Het zorgt voor het transport van voedingsstoffen in het lichaam en speelt een belangrijke rol bij de warmtehuishouding van dieren. Vlees, eieren en melk worden voor een belangrijk deel uit water opgebouwd. Voldoende aanbod van water is daarom nodig om optimaal te produceren.

Bij melkvee is de wateropname afhankelijk van de melkproductie. Daarbij zien we dat de waterbehoefte in liters meer toeneemt dan de melkproductie in liters. Stelregel is dat de verhouding tussen wateropname tot de melkproductie minimaal 3,5 tot 1 moet zijn. Dit betekent dat bij een melkproductie van 40 liter de opname minimaal 140 liter water is.

Kraamzeugen nemen met gemak 25 liter water per dag op. En vleesvarkens nemen afhankelijk van de voeropname drie tot zeseneenhalve liter per dag aan water op om optimaal te groeien. Een vleeskuiken heeft voor de groei van één kilogram vlees drie liter water nodig en drinkt daarbij gemiddeld 1,75 meer in verhouding tot de voeropname.

De afstelling van het watersysteem moet zo zijn dat voldoende water met de juiste druk bij de dieren komt. Per diersoort zijn de toediening en de opbrengst per minuut verschillend. Daarnaast kan de behoefte aan water toenemen door verschillende factoren. Bij hittestress bijvoorbeeld kan de behoefte toenemen met een factor 1,2 tot 2.

Waterkwaliteit

De kwaliteit van water is belangrijk om de dieren gezond te houden en te zorgen voor optimale prestaties. De kwaliteit van het water kunnen we op verschillende manieren beoordelen: visueel/sensorisch, chemisch en microbiologisch.

Een visuele en sensorische beoordeling is een snelle en eenvoudige manier om een eerste indicatie te krijgen van de waterkwaliteit. Deze beoordeling kan het beste gebeuren op de plaats waar de dieren drinken, bij voorkeur aan het einde van het drinksysteem. De kwaliteit van het water aan de bron en die op de drinkplaats blijken namelijk in de praktijk vaak te verschillen. Laat het water na aftappen in een doorzichtig glas enkele minuten rusten en kijk of er een neerslag op de bodem ontstaat. Als het water een afwijkende geur, kleur of smaak heeft, dan is een verder onderzoek van het drinkwater(systeem) noodzakelijk.

Een chemische analyse geeft aan of het water voldoet aan de normen voor de betreffende dieren. Naast pH en hardheid bepaalt het gehalte aan mineralen of het water geschikt is. Afwijkende gehaltes kunnen de smaak negatief beïnvloeden. Daarnaast kunnen te hoge gehaltes ervoor zorgen dat afzettingen ontstaan in het systeem, waardoor opbrengsten van watertoevoer dalen. Afzettingen tasten nippels aan, waardoor die gaan lekken. Dit leidt tot verspilling van water en bij vleeskuikens tot ongewenste natte plekken in het strooisel.

Een microbiologische analyse geeft het aantal kiemen weer op het moment van de monstername. Bij een verhoogd gehalte is een uitgebreide analyse gewenst om het type organisme te bepalen. Bij afwijkende verhoogde gehaltes is het belangrijk de oorzaak van de besmetting te achterhalen en maatregelen te nemen. Vaak wordt een microbiologische besmetting gevormd na de bron. Voor een oplossing moet daarom gezocht worden naar de oorzaak in het leidingwatersysteem.

De kwaliteit van water is belangrijk om de dieren gezond te houden en te zorgen voor optimale prestaties

Ontstaan van een biofilm

Afzettingen van mineralen en organische resten in waterleidingen zijn een uitstekende voedingsbodem voor micro-organismen. Deze voedingsbodem met micro-organismen zoals bacteriën, gisten en schimmels, noemen we een biofilm. In de biofilm kunnen ziektekiemen, zoals salmonella en E. coli, overleven en de dieren via het drinkwater besmetten.

Maatregelen

Het is belangrijk om met regelmaat op verschillende plaatsen in het systeem analyses uit te voeren, zodat u weet wat de status is van de kwaliteit van het drinkwater. Om microbiologische besmettingen te voorkomen, moet u het drinkwatersysteem regelmatig reinigen. Drinkwatertoevoegingen, zoals vaccins, zuren en vitaminen, zijn in veel gevallen gebaseerd op organische dragers, zoals suikers. Deze dragers bevatten voedingsstoffen voor bacteriën. Na het gebruik is doorspoelen van de leidingen een vereiste. Als dit niet het gewenste resultaat geeft, dan is het reinigen van de leidingen met de geschikte middelen noodzakelijk om de drinkwaterhygiëne te garanderen.

Tips en aanbevelingen rundvee

• Optimale hoogte van drinkbakken is 60-90 cm.
• Er moet minimaal 20 cm water in de drinkbakken staan.
• Er moet minimaal 7 cm water in sneldrinkers staan.
• Zorg voor voldoende waterdruk bij met name sneldrinkers (4-5 bar).
• Zorg voor een gemakkelijk te reinigen drinkbak met schuine uitloop en stop.
• Controleer dagelijks en reinig wekelijks de drinkbakken.
• Plaats waterbakken na de melkstal en vlakbij het voerhek.
• Zorg per 15-20 koeien voor minimaal één waterbak.

Tips en aanbevelingen varkens

• Controleer altijd op wat de dieren daadwerkelijk opnemen.
• Kies de diameter zodanig dat bij een druk van 3-5 bar de opbrengst voldoende is.
• Vermijd drinkbakjes.
• Zorg voor voldoende drinkplaatsen.
• Check of alle nippels voldoende water geven, per nippel komen grote verschillen voor.
• Als nippels een poos niet gebruikt zijn (bijvoorbeeld de nippels voor de biggen in de kraamstal), laat dan eerst het oude water (wat in het verticale deel van de leiding staat) weglopen.
• Als de wateropname gemeten wordt, valt een terugloop van de wateropname eerder op dan de terugval in voeropname. Hierdoor kan sneller ingespeeld worden op die situatie.
  
  

Tips en aanbevelingen pluimvee

• Zorg voor horizontale nippellijnen om neerslaan van vuil te voorkomen.
• Reinig en ontsmet het watersysteem tijdens de leegstand.
• Houd er rekening mee dat jonge kuikens het gevoeligst zijn voor slechte waterkwaliteit.
• Spoel kort voor de opzet van de eendagskuikens de leidingen.
• Overweeg een waterbehandeling tijdens de ronde.
• Bij leghennen en moederdieren is een eenmalige behandeling tijdens de leegstand niet voldoende.
• Zorg dat de reinigingsmiddelen tot in de nippels komen.

Vlees, eieren en melk worden voor een belangrijk deel uit water opgebouwd