De stofwisseling is een cruciaal proces bij legpluimvee. Dit keer bekijken we dit onderwerp vanuit het perspectief van de lever. De lever speelt een grote rol in de stofwisseling en heeft een sleutelfunctie als het gaat om het transport van koolhydraten, vetten en eiwitten. Daarnaast houdt de lever het bloed vrij van afvalstoffen. In de moderne pluimveehouderij is het gezond houden van de lever een hele klus. Onze moderne legrassen worden steeds productiever. De lever moet hierdoor harder werken. Dit geldt met name voor jonge hennen. Zij komen zeer snel aan de leg en kunnen in het begin van de legperiode nog niet voldoende vreten om de behoefte aan voedingsstoffen te dekken. Om deze reden spreken ze hun lichaamsreserves aan. De lever wordt hierdoor extra belast en er treedt al op jonge leeftijd leververvetting op.
Gezonde balans
Bij de voeding van pluimvee streven we naar een gezonde balans tussen het aanbod en de vraag naar voedingsstoffen, dus tussen de productie en voeropname. Bij jonge hennen die te weinig voer opnemen, zou je als oplossing kunnen denken aan zeer sterk geconcentreerde voeders. Een overaanbod aan nutriënten is in deze periode echter niet aan te raden, omdat de voeropname hierdoor gedrukt kan worden. Beter is het voor voeders te kiezen die in de hele breedte (lees eiwit, energie, vitaminen en mineralen) precies op de behoefte van deze jonge hennen zijn aangepast. De boodschap is dan ook: niet overdrijven met de concentratie van de voeders en niet te eenzijdig voeren. We streven naar een evenwichtige voeropname waardoor de kippen in de loop van de legperiode een goed eetgedrag ontwikkelen. Zo komt de voeropname in balans met een hoge productie. De De Heus startvoeders zijn speciaal ontwikkeld voor deze periode. Een gezonde balans houdt ook in een goed voerpakket met de juiste hoeveelheid energie en eiwit. Bij een uitgekiend voerpakket wordt de lever niet al te zwaar belast. Uiteindelijk moet de kip het zelf aankunnen. Een gezonde kip is tot veel in staat. Bij het ouder worden van de leghen speelt een overaanbod van energie (met name uit zetmeel) vaker een rol bij het ontstaan van leververvetting. Ook op deze leeftijd is het noodzakelijk een goede balans te vinden tussen de behoefte aan en het aanbod van nutriënten.
Vervetting is schadelijk
Een kleine halve eeuw terug wist men nog niet wat men aan moest met een vervetting van de lever. In de jaren daarvoor zag men zelfs een abnormale vervetting rondom buikholte en de lever van de hen als een teken van gezondheid. Dit leverde toen minder problemen op, omdat de hennen in die tijd minder produceerden. In de moderne koppels zitten kippen die zelfs op zestig weken nog 100 procent leggen en we staan op het punt om de honderd leefweken zonder geforceerde rui te overschrijden. Welk orgaan moet dan vooral goed presteren? De lever. Abnormale vervetting (Fatty Liver Syndrome of FLS) leidt in een heftige vorm tot een sterke daling van de productie, eventueel in combinatie met een dalende voeropname en/of een verhoogde uitval. Een gezonde lever is donkerrood. Bij vervetting wordt zij lichter en soms grijs. De vetweefsels hebben dan geen structuur meer waardoor de levers slapper zijn. Bij een botsing of snelle beweging kan een vervette lever scheuren. Dat betekent het einde van de hen.
Oorzaken van vette levers
Een andere oorzaak van leververvetting is een te hoog aandeel vetzuren in het voer. Dus niet overdrijven met licht verteerbare of snelle energie. De verhouding tussen de energiebronnen koolhydraten en vet moet in balans zijn. Een niet-voedingsoorzaak van leververvetting is een extra hormoonactiviteit bij een hoge legintensiteit. Een grote hoeveelheid oestrogeen zorgt voor de aanzet van vet. Onvoldoende beweging verhoogt het risico van leververvetting.
Risico indammen
Het risico van leververvetting is in te dammen. Probeer hennen in het begin een beetje af te remmen in productie en controleer intensief of zich verschijnselen voordoen. In zijn algemeenheid is aandacht voor de lever geboden bij alle wijzigingen in productieomstandigheden (bijvoorbeeld ziekte, voeropname, temperatuur, etc.). Verstrek gevoelige koppels extra choline. Behandel koppels intensief als er sprake is van sterkere leververvetting. Choline heeft een vetregulerende werking. Als koppels snel in productie komen, is het verstrekken van startvoeders sterk aan te raden. Stem met uw voorlichter af welke maatregelen u kunt nemen.