De relatie tussen ruwvoer, pens en vitamine B12 in melk
Melk bevat op natuurlijke wijze vitamine B12, wat melkproducten uniek maakt voor de voedingsbehoefte van mensen. Planten kunnen geen vitamine B12 maken, terwijl (pens)bacteriën en archaea dat wel kunnen. Via de pens van de koe wordt een deel van de Vitamine B12 productie door pensbacteriën uitgescheiden in de melk.
Cobalamine
Vitamine B12 wordt ook wel Cobalamine genoemd, waarbij deze naam verwijst naar kobalt. Deze verwijzing naar kobalt is niet toevallig. Herkauwers hebben namelijk een kobaltbehoefte om via pensbacteriën B12 aan te kunnen maken.
Kobaltbehoefte planten
Planten hebben kobalt nodig voor groei. Kobalt is een sporenelement (metaal) dat relatief weinig voorkomt in de bodem. De beschikbare hoeveelheid vanuit de bodem kan natuurlijk verschillen. In algemeenheid bevat een grondsoort die kalkhoudend is en een hogere pH bevat minder beschikbare Kobalt. Planten, en in hogere mate vlinderbloemigen hebben Kobalt nodig. Kobalt speelt in de droogteresistentie van planten een belangrijke rol. Voor Kobalt geldt hetzelfde als voor alle andere (sporen-) elementen: een bodemanalyse geeft een nauwkeurige status van de grond.
Kobalt in ruwvoer
Ruwvoer is voor herkauwers al een belangrijke eerste bron in de voorziening van de Kobalt behoefte. De grondanalyse is (zoals voor de meeste (sporen-)elementen) een blauwdruk voor het gehalte in het ruwvoer. Dus in algemeenheid geldt dat als er weinig in de bodem aanwezig is, zal het niveau in het gewas over het algemeen ook laag zijn. Afhankelijk van de ruwvoer analyses en het rantsoen is er aanvullend Kobalt nodig om in de behoefte van een dier te voorzien.
Vitamine B12
Kobalt op zichzelf vervult dus geen rol bij een herkauwer, terwijl Kobalt wel essentieel is voor de pens-microben van de herkauwer, zodat de microben vitamine B12 kunnen aanmaken. Een tekort aan vitamine B12 bij een herkauwer heeft dus een indirecte oorzaak. Een tekort aan vitamine B12 geeft een lagere energievoorziening van het dier. Dieren met een tekort zijn lustelozer, hebben een verlaagde weerstand en laten een lagere melkproductie zien.
Penswerking
Een gezonde en actieve penswerking is essentieel voor voldoende vitamine B12 voor een herkauwer. De situatie bij jonge herkauwers verschilt van die bij melkvee. Kalveren in de melkperiode nemen nog onvoldoende ruwvoer op, waardoor de pensbacteriën nog niet voldoende actief zijn en dus aanvulling van B-vitaminen wel noodzakelijk is in een kalvermelk en/of via een kalverkorrel.
Ruwvoeranalyse
Een tekort of overschot aan (sporen-)elementen is in beide gevallen niet goed. Grondonderzoek geeft inzicht in de status van de bodem en geeft duidelijk aan waar aanvulling nodig is voor een optimale teelt van gewassen. Het grondonderzoek is weliswaar een blauwdruk voor de hoeveelheid dat in het gewas aanwezig zal zijn, maar om de aanvullende behoefte van een dier te bepalen is een uitgebreide ruwvoeranalyse van mineralen en sporenelementen noodzakelijk.
