Verdienen aan melksuiker

In februari van dit jaar kondigde Friesland Campina op haar ledenvergaderingen aan de vaststelling van de melkprijs te willen wijzigen. De huidige garantieprijs voor melk is opgebouwd uit de vetwaarde, de eiwitwaarde en de negatieve grondprijs. Volgens marktanalyses blijft de vraag naar melkeiwit onverminderd hoog, de vraag naar melkvet neemt iets af, terwijl lactose belangrijker wordt vanwege de toepassingen in zuiveldranken en babyvoeding. Het voorstel van Friesland Campina is om melkveehouders vanaf 2014 uit te betalen op basis van de kilogrammen eiwit, vet en lactose. De prijsverhouding per kilogram eiwit, vet en lactose is 10:5:1. Dit betekent dat de waarde van eiwit twee keer zo hoog is als van vet en tien keer zo hoog als van lactose. De ledenraad beslist hier dit jaar nog over.

Analyse

Naar aanleiding van de voorgenomen uitbetaling van melk bracht De Heus de factoren in beeld die bepalend zijn voor het lactosegehalte. Dit deden we met een uitgebreide analyse van kengetallen uit Dairy Compass. Willem van der Ham, student Veehouderij aan de HAS Den Bosch, leverde een belangrijke bijdrage aan de analyse en de resultaten. Hij analyseerde kenmerken van ruim zeshonderd bedrijven.

Meer lactose

Tussen het bloed en de melk bestaat een osmotisch evenwicht. De som van vet, eiwit en lactose kan variëren tussen ongeveer 12,3 en 12,5 procent. Op bedrijven met hetzelfde vet- en eiwitgehalte kan hierdoor ook het lactosegehalte variëren en kan gemiddeld 0,15 procent hoger zijn (tabel1). Het aantal lactatiedagen en het celgetal zijn hierop van invloed. Op bedrijven met 0,2 procent meer lactose in de melk, is de veestapel gemiddeld vijftien dagen korter in lactatie (185 versus 200 lactatiedagen, zie figuur 1). Het tankmelkcelgetal blijkt ook één van de factoren te zijn. De bedrijven met een tankmelkcelgetal van 175 produceren melk met 4,59 procent lactose, terwijl de bedrijven met een tankmelkcelgetal van 211 een lactosegehalte van 4,45 procent hebben. Ook een groter aandeel vaarzen in de veestapel zorgt voor een hoger lactosegehalte in de melk. Stijgt het aandeel vaarzen in de veestapel van 25 naar 35 procent, dan neemt het lactosegehalte met gemiddeld 0,2 procent toe.


Figuur 1 Een veestapel met minder lactatiedagen geeft een hoger lactosegehalte in de melk.

Bedrijfsbezoeken

Wij bezochten bedrijven en stelden aanvullende vragen. Dit leverde interessante informatie op over factoren die lactose in de melk kunnen beïnvloeden. We vonden de volgende kenmerken bij bedrijven die een hoog lactosegehalte realiseren:
» Ze hebben meer aandacht voor de droogstand en maken een specifiek droogstandsrantsoen;
» Ze voeren naar verhouding meer snijmais in het rantsoen (figuur 2);
» Ze hebben geen broei in de kuilen;
» De veehouders voeren meer glucoseleverend vermogen (GLV) en realiseren een hogere voerefficiëntie (figuur 3);
» Ze hebben vanaf juli/augustus een beperkt aandeel weidegras in het rantsoen (figuur 4).


Figuur 2 De bedrijven met een lager lactosegehalte (4,41%, licht blauw) hebben relatief een groter aandeel graskuil in het rantsoen. Snijmais heeft meer glucoseleverend vermogen en zorgt voor een hoger lactosegehalte in de melk (4,62%, blauw).


Figuur 3 Bedrijven met een hoger lactosegehalte in de melk realiseren ook een hogere rantsoenefficiëntie.

Lactose gaat bij het bepalen van demelkprijs een kleine rol spelen. Eiwit en vet brengen nog steeds veruit het meeste op. Daarom blijft het vooralsnog het belangrijkste goed te sturen op kilogrammen melk en veel kilogrammen eiwit en vet. We hebben in dit onderzoek vastgesteld dat bij gelijkblijvende vet- en eiwitgehalten er managementfactoren zijn die leiden tot een hoger lactosegehalte. Wanneer aanpassing van deze managementfactoren passen in de bedrijfsstrategie, zal een verhoging van het lactosegehalte van 0,15 procent op een bedrijf met 700.000 kg melk ongeveer € 700,- per jaar opleveren.