Problemen met klauwen bij zeugen hebben ongemerkt een behoorlijke economische impact. Daarbij gaat het niet alleen om extra afvoer van zeugen wegens ernstige kreupelheid, maar ook om vermindering van de melkgift in de kraamafdeling en verminderde vruchtbaarheid. Veel voorkomende problemen zijn extreme woekering van het balhoorn, witte lijn defecten en scheuren in het hoorn. Een beruchte afwijking is de kroonrandontsteking.
Pijn en ontsteking
De betekenis van veel van de gevonden klauwafwijkingen bij zeugen ligt vooral in het feit dat ze pijn en ontsteking veroorzaken. Primair probleem is meestal extreme drukbelasting op de klauw. Een gevolg van die drukbelasting is woekering (wildgroei) van het balhoorn. Extreme drukbelasting kan diverse oorzaken hebben.
Oorzaken van extra drukbelasting
Extra drukbelasting kan veroorzaakt worden door diverse factoren. Daarbij kun je denken aan bijvoorbeeld opfokgelten die vanuit de opfok een foutieve beenstand hebben. Een belangrijke oorzaak is ook het kreupel lopen van zeugen na bijvoorbeeld uitglijden, beschadiging van de klauw gevolgd door ontsteking en bij ernstige stramheid. Ook voergerelateerde zaken kunnen belangrijk zijn.
Figuur 1: onderdelen van de klauw
Gevolgen van drukbelasting
Na drukbelasting volgt woekering van het balhoorn. Bij die woekeringen ontstaan bal- en zoolhoornscheuren. Bij lopen in een natte omgeving met mest volgt daarna ontsteking en pijn in de klauw.
Grafiek 1: Conditie van het balhoorn en gewichtsverlies in kraamstal (kg)
In de kraamafdeling kun je de gevolgen van slechte klauwen goed merken. Zeugen in de kraamafdeling komen gemiddeld 14 maal per 24 uur in de benen voor voeropname en drinken. Bij pijnlijke klauwen doen ze dat veel minder vaak, met als gevolg minder voer- en drinkwater opname, meer uitval biggen, en soms een duidelijk zieke zeug.
Risicofactoren
Belangrijke risicofactoren voor klauwaandoeningen zijn natte roosters, een koude stal, slechte doorlaatbaarheid van roosters, en regelmatig voorkomende (virale) infecties bij de zeugen. Ook spelen mogelijk genetische factoren een rol. De moderne zeug is immers niet direct geselecteerd op klauwkwaliteit. Wat betreft voedingsgerelateerde factoren kun je denken aan de kwaliteit van de mest. Rulle mest is te verkiezen boven plakkerige mest. Bovendien worden mineralen als zink, koper en mangaan genoemd. En ook biotine moet voldoende aanwezig zijn in de voeding.
Bloedonderzoek op probleembedrijven
De afgelopen jaren is er door ons in een aantal probleemsituaties bloedonderzoek bij de zeugen uitgevoerd. Daarbij bleken koper- en biotine gehaltes in het bloed voldoende hoog. Opvallend waren echter de zeer lage zinkgehaltes die soms werden aangetroffen, ondanks verwerking van het wettelijk maximum van een goed opneembare zinkbron in het voer. Het betrof vaak bedrijven waar ook virale infecties (zoals griep of PRRS) speelden bij de zeugen. Het is bekend dat zeugen die infecties doormaken lage zinkgehaltes in het bloed hebben (zie grafiek 2). Indien bloed-zink gehaltes te laag worden heeft dat een negatieve invloed op de hoornvorming.
Grafiek 2: Zink GD micro mol/l
y = 1,3639x + 11,89 R2 = 0,3152
Acuut zieke opfokgelten in de dekstal met het beeld van griep. Als zeugen een infectie doormaken stijgt het ontstekingseiwit Haptoglobine in bloed. Tegelijkertijd zie je een forse daling van Zink waarden.
Klauwen Check
Om alle factoren in kaart te brengen bij klachten op het gebied van de klauwgezondheid is door ons de zgn. ‘Klauwen Check’ ontwikkeld. Hierbij wordt van een groot aantal zeugen de klauwgezondheid beoordeeld. Tevens wordt gekeken naar stal- en dierfactoren. Zo nodig wordt in overleg met uw dierenarts bloedonderzoek uitgevoerd bij de zeugen. Bij beoordeling van de klauwgezondheid zijn beschadigingen van het balhoorn het meest voorkomend (zie grafiek 3).
Grafiek 3: Overzicht klauwscores (L+R) van 248 zeugen op een probleembedrijf
Klauwscores op probleembedrijven: De meeste zeugen hebben enige of ernstige afwijkingen in het balhoorn. Overige afwijkingen komen minder voor maar kunnen wel pijnlijk zijn en tot ontsteking leiden.
