Een gezonde opstart: Optimalisatie van droogstandsrantsoenen met mineralen

Belang van mineralen en vitamines

Het is algemeen bekend: een goed droogstandsrantsoen is essentieel voor een succesvolle start van de lactatie. Maar er komen regelmatig nieuwe inzichten die het rantsoen voor droge koeien kunnen verbeteren. Daarom heeft De Heus hun droogstandsadviezen opnieuw geëvalueerd. "Het werd tijd om te onderzoeken of onze adviezen nog steeds aansluiten bij de praktijk, of dat er verbeteringen mogelijk zijn," vertelt Aukje Geurtsen, rundveedierenarts en productmanager bij De Heus.

In de afgelopen drie jaar hebben we meerdere onderzoeken uitgevoerd bij bedrijven die onze adviezen al opvolgen. "Het bleek dat er tussen die bedrijven veel verschillen zaten in het calciumniveau in het bloed van de koeien," vertelt Jolien Veneman, onderzoeker bij De Heus. "Dit vonden we opmerkelijk, dus wilden we achterhalen wat de oorzaak hiervan is."

Onderzoek naar calciumtekorten

Hiervoor hebben we een proef uitgevoerd bij innovatiecentrum Dairy Campus, waar we de gezondheid van de koeien rondom het afkalven in detail konden volgen, inclusief het verloop van calcium in het bloed. Vervolgens hebben we dit onderzoek herhaald bij 29 melkveebedrijven en kwamen tot vergelijkbare resultaten. "We zagen een duidelijk verband tussen calciumtekort en de hoeveelheid van andere mineralen in het rantsoen," vertelt Geurtsen.

Tijdens het onderzoek zagen we ook dat droge koeien meer voer opnemen dan verwacht. Maar dat dit geen garantie is voor een goede start van de lactatie. "Begrijp het niet verkeerd, een goede voeropname blijft heel belangrijk voor een goede start. Maar een goede voeropname wil niet zeggen dat er geen melkziekte kan volgen," concludeert Dirk Schimmel, productmanager rundvee bij De Heus.

Houd het Calciumniveau op peil

De variatie in calciumniveaus in het bloed tussen koeien op verschillende bedrijven is te verklaren door het mechanisme achter de calciumstofwisseling, dat sterk afhankelijk is van het parathormoon (PTH). PTH wordt aangemaakt wanneer er weinig calcium in het bloed zit en zorgt ervoor dat het calciumniveau op drie manieren weer op peil komt: door calciumopname uit het maagdarmkanaal, vrijmaking van calcium uit botten, en vermindering van calciumuitscheiding via de urine. Vitamine D speelt hierbij ook een cruciale rol.

Vitamine D wordt onder invloed van PTH in de lever en nieren omgezet naar een actieve vorm, die de calciumabsorptie vanuit de darm vergroot, calcium vasthoudt in de nieren en calcium vrijmaakt uit de botten. Zodra er weer genoeg calcium in het bloed zit, wordt de aanmaak van PTH geremd.

"Dit is op zich al een ingewikkeld proces, maar daar komt nog bij dat fosfor, magnesium en kalium dit mechanisme beïnvloeden," legt Aukje Geurtsen uit. "Veel fosfor in de close-up zorgt ervoor dat de actieve vorm van vitamine D minder wordt aangemaakt. Magnesium beïnvloedt de aanmaak van PTH, en een tekort aan magnesium kan indirect leiden tot minder beschikbaar calcium. Kalium kan de opname van magnesium remmen."

Snel te veel fosfor

Het mechanisme dat calcium uit het lichaam mobiliseert, moet rond het afkalven goed functioneren. Dit kan worden bereikt door tijdens de droogstand beperkte hoeveelheden fosfor en kalium in het rantsoen aan te bieden. Vooral met een graskuil is dat lastig. De gehalten aan fosfor en kalium zijn sterk variabel. Dit zijn mineralen met veel impact op de calciumbalans. Om die reden is het belangrijk om de kuilen juist hierop te analyseren," vertelt Veneman. Er zit ook nog verschil tussen percelen. Zo bevat gras dat bemest is met veel dierlijke mest meer kalium. Per regio en bedrijf zit er veel verschil in de hoeveelheid mineralen in de kuil en daarmee in het droogstandsrantsoen.